Đồng chí Phan Ngọc Hiển ( quê gốc Cần Thơ ) được phân công trực tiếp phụ trách cuộc khởi nghĩa ở Hòn Khoai - khu vực trọng điểm của tỉnh. Đúng 23 giờ 15 phút đêm 13 tháng 12 năm 1940, cuộc khởi nghĩa nổ ra và giành thắng lợi. Lực lượng khởi nghĩa đã tiêu diệt tên sếp đảo Olivier; thu 1 súng ngắn, 2 súng trường và nhiều quân trang, quân dụng khác. Đồng thời lực lượng khởi nghĩa làm chủ tình hình trên toàn đảo.

Ngọn Hải đăng - Nơi diễn ra khởi nghĩa Hòn Khoai

  Sáng sớm hôm sau, các chiến sĩ khởi nghĩa Hòn Khoai đã về đến Rạch Gốc trong sự mừng vui reo hò chào đón của nhân dân làm bọn tề ngụy ở đây hoảng sợ bỏ chạy. Tuy chưa bắt liên lạc với cấp trên, nhưng với tinh thần tiến công cách mạng, đồng chí Phan Ngọc Hiển chỉ huy lực lượng khởi nghĩa tiến đánh đồn kiểm lâm tại Thủ Tam Giang vào lúc 9 giờ ngày 15 tháng 12. Bọn địch ở đây hoảng sợ nộp toàn bộ vũ khí cho lực lượng khởi nghĩa. 

Sau đó chúng tăng cường lực lượng vây bắt các chiến sĩ khởi nghĩa Hòn Khoai, chúng tra tấn dã man để lấy lời khai; nhưng chúng đã lầm, trước pháp trường, đồng chí Phan Ngọc Hiển đã tuyên bố dõng dạc trước lúc hy sinh: "Những người cộng sản coi cái chết rất tầm thường. Chúng tôi sẵn sàng chết để tranh đấu cho đồng bào được ấm no. Nhất định những người kế tục chúng tôi sẽ tiêu diệt thực dân Pháp. Nhất định Việt Nam sẽ hoàn toàn độc lập ". Cùng lúc đó các chiến sĩ Hòn Khoai đồng loạt hô vang khẩu hiệu:

"Đả đảo đế quốc Pháp

Đông Dương độc lập muôn năm

Đảng cộng sản Đông Dương muôn năm"

  Ngày 12/07/1941, chúng xử bắn 08 chiến sĩ khởi nghĩa Hòn Khoai: Phan Ngọc Hiển, Đỗ Văn Sến, Nguyễn Văn Đức, Nguyễn Văn Cự, Đỗ Văn Biên, Nguyễn Văn Cẩn, Ngô Kinh Luân, Nguyễn Văn Bỉnh và 02 cán bộ của Đảng ta là Quách Văn Phẩm (Thường vụ Tỉnh ủy) và Lê Văn Khuyên và 10 đồng chí khác bị chết trong ngục tù Côn Đảo, hàng chục chiến sĩ khác bị giam cầm.

Tinh thần Cách mạng của các chiến sĩ khởi nghĩa Hòn Khoai sống mãi trong lòng nhân dân Cà Mau, biểu hiện tình cảm yêu nước nồng nàn, ý chí quật cường bất khuất, quyết hy sinh vì độc lập tự do của nhân dân. Máu của khởi nghĩa Hòn Khoai, của cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ đã tô thắm lá cờ đỏ sao vàng bất diệt của dân tộc ta, cổ vũ nhân dân ta tiến lên trên con đường giải phóng dân tộc, đồng thời để lại bài học quý giá cho cách mạng Tháng Tám  giành thắng lợi huy hoàng.

 Khởi nghĩa Hòn Khoai đã giương cao ngọn cờ đấu tranh cách mạng, cổ vũ mạnh mẽ ý chí chiến đấu kiên cường, oanh liệt, thực hiện khát vọng độc lập tự do của quân, dân tỉnh Cà Mau trong đánh Pháp, đuổi Mỹ, góp phần giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất Tổ quốc và xây dựng quê hương giàu đẹp. Với những ý nghĩa lịch sử to lớn của cuộc khởi nghĩa Hòn Khoai, ngày 13 tháng 12 hằng năm được chọn làm Ngày truyền thống cách mạng vẻ vang của Đảng bộ, quân và dân tỉnh Cà Mau.

Lãnh đạo tỉnh Cà Mau dâng hương tưởng niệm 10 Liệt sỹ khởi nghĩa Hòn Khoai

   Ngoài được học lịch sử dân tộc, lịch sử địa phương trong nhà trường, thế hệ tuổi trẻ Cà Mau còn quen thuộc với tên Anh hùng Phan Ngọc Hiển khi tên người chiến sĩ cách mạng kiên trung được đặt cho tuyến đường chính của TP. Cà Mau và một số trường tiểu học, THCS, THPT trên địa bàn tỉnh. 

 Các trường học trong tỉnh Cà Mau năm nay tổ chức tuyên truyền kỷ niệm 79 năm Ngày truyền thống cách mạng của Đảng bộ, quân và dân tỉnh Cà Mau ( 13/12/1940 – 13/12/2019 ) thông qua các hình thức như: Sinh hoạt Chi đoàn, Chi hội, sinh hoạt dưới cờ, mít - tinh, diễn đàn, hội thi, tổ chức gặp mặt, nói chuyện chuyên đề, giao lưu tọa đàm với cựu chiến binh...Tổ chức viếng, dâng hương nghĩa trang 10 Liệt sỹ khởi nghĩa Hòn Khoai, nghĩa trang Liệt sỹ tỉnh...

Học sinh thắp hương tưởng niệm, tri ân các Anh hùng Liệt sỹ khởi nghĩa Hòn Khoai

    Hiện nay Nghĩa trang 10 Liệt sỹ khởi nghĩa Hòn Khoai được công nhận là Di tích lịch sử cấp tỉnh tọa lạc tại Khóm 6 - Phường 9 - TP Cà Mau.

Khánh thành Cột cờ Hà Nội tại đất Mũi Cà Mau năm 2019

    Ngày 13/12 hằng năm là dịp để mỗi chúng ta tự hào và tri ân với tập thể 10 liệt sỹ khởi nghĩa Hòn Khoai anh hùng, mỗi chúng ta càng ý thức sâu sắc hơn bao giờ hết trách nhiệm của mình, trong thời kỳ đổi mới và hội nhập, bằng hành động thiết thực góp phần tích cực xây dựng quê hương thật sự văn minh, giàu đẹp; tiếp tục cùng cả nước đưa sự nghiệp cách mạng xã hội chủ nghĩa vững bước tiến lên, thực hiện thắng lợi mục tiêu: dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, để được mãi mãi xứng đáng với sự hy sinh cao cả của những người con trung kiên, bất khuất./.